مجموعه آثار حضرت امام خمینی سلام الله علیه - نسخه ۲

دربــاره مجموعه آثار حضرت امام خمینی سلام الله علیه - نسخه ۲

عالمان حقيقى هميشه نماد عقلانيت، علم، تقوى، خلوص، روشنگرى، هدايت، ارشاد، وقار، تلاش و از خودگذشتگى بوده‏اند. گوشه‏اى از كوشش‏هاى علمى آنان در كتاب‏ها و آثارشان تجلى يافته است. گسترش روش‏هاى جديد اطلاع رسانى در عصر حاضر، زمينه‏ى مناسبى را براى انتقال دانش علما به تشنگان معرفت فراهم آورده است.

با توجه به اهميت آثار علما، مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى بر آن شده است تا با جمع آورى و ارائه‏ى بخشى از آثارشان در نرم‏افزار، گامى در بزرگ‏داشت دانشمندان علوم اسلامى بردارد تا پژوهشگران بتوانند از چشمه‏ى فياض دانش آنان بهره‏مند شوند. اميد است كه نرم‏افزار حاضر بتواند به ترويج فرهنگ اسلامى كمك كند و رضايت حق تعالى را فراهم نمايد.

شخصيت علمى امام (ره)

حضرت امام خمينى رضوان الله تعالى عليه، عالمى بود فرزانه، جامع معقول و منقول و در كنار اين جامعيت، مبتكر و ژرف‏انديش. آثار مختلف وى(در فقه و اصول و فلسفه و عرفان و اخلاق و تفسير) و شاگردان انديش‏مند او(در رشته‏هاى مختلف)، گواهان راستين اين مدعايند.

اگر در مثلث جامعيت، ابتكار و ژرف‏انديشى آن بزرگ‏مرد، گوشه چشمى هم به نور تعهد، سياست و احساس مسئوليت وى كنيم كه بر تمام زوايا و اضلاع وجود او پرتو افكنده است، به‏خوبى درمى‏يابيم كه آن اعجوبه دهر، از خيل همان نادرمردانى است كه چشم روزگار، هر چه بيشتر خيره مى‏شود، كمتر آنها را مى‏بيند؛ آرى، از همان‏هايى كه دى، شيخ، ملول از صحبت ديو و دد، چراغ به‏دست، گرداگرد شهر در پى آنان مى‏گشت.

آثار عرفانى، فلسفى، اخلاقى و تفسيرى امام (ره)

آثار علمى حضرت امام خمينى، به‏خاطر تسلط ايشان بر علوم مختلف، از جايگاه ويژه‏اى برخوردار است. يكى از آثار عرفانى حضرت امام خمينى، كتاب‏ "مصباح الهداية الى الخلافة و الولاية"، است. ايشان، در اين كتاب، مسائل غامض و مباحث عاليه نبوت و ولايت را در عباراتى نسبتا كوتاه، ولى رسا، با مهارت تقرير نموده؛ به عبارت ديگر، وى، در اين زمينه، لب مباحث را با نازك‏انديشى خاص خويش، در پوسته‏اى از عبارات لطيف و زيبا عرضه كرده است.

از ديگر آثار عرفانى حضرت امام، مى‏توان به تعليقات ايشان بر كتاب‏ "شرح فصوص الحكم" قيصرى و"مصباح الانس" فنارى اشاره نمود. اين دو كتاب، از متون درسى عرفان نظرى در سطوح عاليه است كه حضرت امام با تعليقات خود، بخشى از مطالب اين دو كتاب را تحليل و گاهى نقد نموده‏اند.

بخشى از آثار عرفانى و اخلاقى آن عارف و عالم ربانى را شرح احاديث نورانى معصومان(ع) و ادعيه مأثور از جانب آنها تشكيل داده است. طبيعى است شرح اين آثار كه مشتمل بر معارف بلند الهى است و به بركت كشف تامّ محمّدى و ولايت علوى و براى مصلحت كشف حقايق نسبت به خلايق القاء شده است، تنها به خامه عارفى كامل و مؤيّد امكان‏پذير مى‏باشد؛ به همين جهت، كمتر عالمى را توفيق گشودن ابواب باطنيه احاديث، بر سالكان طريق، رفيق گرديده است.

از همين قسم آثار، مى‏توان به كتب زير اشاره كرد:

كتاب‏"شرح دعاى سحر": شرحى است عرفانى بر دعاى معروف سحر، مروى از امام باقر(ع) و معظم‏له، آن را در سن 27 سالگى به رشته تحرير درآورده و نخستين اثر قلمى آن بزرگ‏مرد است؛

كتاب‏"اربعين" ي"شرح چهل حديث": حضرت امام(ره)، در اين كتاب، ضمن شرح و بيان چهل حديث از احاديث منقول از معصومان، به بيان اخلاق اسلامى با اسلوب و شيوه خاص خود پرداخته‏اند. ايشان، بر خلاف ديگران كه اخلاق را علمى فرض كرده‏اند همچون ساير علوم، خشك و بى‏روح و مبتنى بر تقسيم‏بندى‏هاى عبوس فلسفى، قائل است: "كتاب اخلاق، آن است كه به مطالعه آن، نفس قاسى، نرم و غير مهذّب، مهذّب و ظلمانى، نورانى شود و آن، به آن است كه عالِم، در ضمن راهنمايى، راهبر و در ضمن ارائه علاج، معالِج باشد و كتاب، خود، دواىِ درد باشد، نه نسخه دوانما. طبيب روحانى بايد كلامش حكمِ دوا داشته باشد، نه حكم نسخه و اين كُتب مذكوره(طهارة الاعراق، اخلاق ناصرى، احياء العلوم و ...) نسخه هستند، نه دوا، بلكه اگر جرأت بود مى‏گفتم: نسخه بودن بعضى از آنها نيز مشكوك است، ولى از اين وادى صرف نظر كردن اولى است." (شرح حديث جنود عقل و جهل ص 11)؛

كتاب‏"شرح حديث جنود عقل و جهل": اين كتاب نيز در واقع، بيان مسائل اخلاقى است در ضمن شرح روايتى از حضرت امام صادق(ع) كه در آن، لشكريان عقل و جهل را برشمرده است؛

كتاب‏ "التعليقة على الفوائد الرضوية": اين كتاب، نقد و تعليق امام، بر كتاب‏ "الفوائد الرضوية"، نوشته قاضى سعيد قمى است كه قاضى، در اين كتاب، روايتى از امام رضا(ع) را كه در جواب سؤال رأس الجالوت و در مورد حقيقت ايمان و كفر است، شرح نموده است؛

كتاب "جهاد اكبر": تقرير بيانات ايشان در نجف اشرف است كه در آستانه ماه مبارك رمضان و ايام ديگر، خطاب به حوزه‏هاى علميه ايراد فرموده‏اند و به همّت ياران وى، تنظيم، چاپ و منتشر شده است؛

كتاب "سرّ الصلاة" و كتاب "آداب الصلاة": ايشان، در اين دو كتاب، حقيقت و سر هر يك از اعمال و اوراد نماز را بيان و طريقه وصول به اين حقيقت را ذكر نموده است؛

كتاب "تقريرات فلسفه": اين كتاب، تقريرات آخرين دوره‏"شرح منظومه" و مباحث نفس "اسفار" مى‏باشد كه توسط حضرت امام قدس سره، در حدود سال‏هاى 1328 -1323ش، تدريس گرديده است. اين مجموعه، هر چند كامل نبوده و مقرّر، پاره‏اى از مباحث را يادداشت نكرده، ولى با توجه به اين‏كه از حضرت امام قدس سره، اثر مكتوبى در حكمت متعاليه- در حال حاضر- در دست‏رس نيست و حاشيه ايشان بر"اسفار" نيز مفقود گرديده است، اين تقريرات، تنها يادگار از حدود دو دهه تدريس آن حضرت در حكمت متعاليه مى‏باشد و از ارزش ويژه‏اى برخوردار است؛

كتاب "تفسير سوره حمد": مشتمل بر دروس تفسيرى ايشان است كه در سال 1358 افاضه فرموده‏اند، تفسير امام بر"فاتحة الكتاب"، مشحون از نكات دقيق و لطيف عرفانى و در نوع خود كم‏نظير است.

آثار فقهى و اصولى امام(ره)

آثار فقهى ايشان عبارت است از:

"كتاب البيع" در پنج جلد، "المكاسب المحرمة" در دو جلد، "كتاب الطهارة" در چهار جلد، "الخلل فى الصلاة"، "تحرير الوسيلة"، "الرسائل العشرة"، "ولايت فقيه"، "حاشيه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانى"، "تعليقه بر وسيلة النجاة"، "رساله نجاة العباد"، "مناسك حج"، "التعليقة على العروة الوثقى" و "رساله عمليه".

آثار اصولى وى عبارت است از:

"مناهج الوصول"(پيرامون مباحث الفاظ) در دو جلد، "انوار الهداية فى التعليقة على الكفاية"(در مباحث امارات) در دو جلد ، "الاستصحاب"، "الاجتهاد و التقليد"، "التعادل و التراجيح"، "بدائع الدرر فى قاعدة نفى الضرر" و"لمحات الاصول" كه تقريرات درس اصول آية الله بروجردى مى‏باشد.

تقريرات درس فقه و اصول ايشان عبارت است از:

"الطهارة" مشتمل بر مباحث مربوط به مياه به قلم آية الله شيخ محمد فاضل لنكرانى، "تهذيب الاصول" به قلم آية الله شيخ جعفر سبحانى، "تنقيح الاصول" به قلم آية الله شيخ حسين تقوى اشتهاردى، "جواهر الاصول" به قلم آية الله سيد محمد حسن مرتضوى لنگرودى و "معتمد الاصول" به قلم آية الله شيخ محمد فاضل لنكرانى .

از آثار سياسى و اجتماعى حضرت امام خمينى، مى‏توان به وصيت‏نامه ايشان و نيز به مجموعه‏اى از سخنرانى‏ها ، نامه‏ها و احكامى كه از سال 1312ش، تا زمان رحلت، از وى صادر شده اشاره نمود، كه در مجموعه اى به نام "صحيفه امام" گرد آمده است.

زندگى‏نامه(حديث بيدارى)

سرفصل‏ها و مهم‏ترين وقايع دوران زندگى امام خمينى، از تولد تا رحلت، با نگاهى تحليلى و در عين حال اجمالى و اشاره‏اى، بررسى شده‏است. هر چند كه ترسيم ابعاد شخصيت امام خمينى و توضيح ادوار زندگانى بزرگى چون او، در يك مقاله و يك كتاب، درياى بى‏كران را در كوزه ريختن است، اما به‏قدر توان بايد تلاش كرد؛ به‏ويژه آن‏كه علاقه‏مندان امام در خارج كشور بارها ارائه خلاصه‏اى از وقايع زندگى و آثار و آرمان‏هاى آن حضرت را خواستار شده‏اند. بر همين مبنا در نوشته حاضر از بيان جزئيات حادثه‏ها و درج سندها و نقل گفته‏ها- مگر در موارد ضرورى- پرهيز شده، در عين حال كوشش گرديده تا مطلبى از رخدادهاى مهم دوران زندگى امام كه به‏نحوى مرتبط با او و يا زمينه‏ساز حركت و موضع آن حضرت در مسائل مهم بوده است- هر چند به اشاره- از قلم نيفتد(به قسمت زندگى‏نامه برنامه، مراجعه فرماييد).

محتواى نرم‏افزار مجموعه آثار:

نرم‏افزار مجموعه آثار امام(ره)، مشتمل بر عناوينى است كه اكثر آنها به قلم خود ايشان و برخى از آنها تقرير مباحث علمى وى و ضمنا تعداد 6 عنوان از تاليفات ايشان كه به زبان انگليسى ترجمه شده، در بخش كتب انگليسى قابل استفاده است.

1 آداب الصلاة (آداب نماز)؛

2 استفتاءات؛

3 الاجتهاد و التقليد؛

4 الاستصحاب؛

5 التعادل و الترجيح؛

6 التعليقة على العروة الوثقى؛

7 التعليقة على الفوائد الرضوية؛

8 الخلل فى الصلاة؛

9 الرسائل العشرة؛

10 الطلب و الإرادة؛

11 المكاسب المحرمة؛

12 أنوار الهداية فى التعليقة على الكفاية؛

13 بدائع الدرر فى قاعدة نفى الضرر؛

14 تحرير الوسيلة؛

15 تحرير الوسيلة(ترجمه فارسى)؛

16 تعليقات على شرح‏"فصوص الحكم" و"مصباح الأنس"؛

17 تفسير سوره حمد - تقرير بيانات امام خمينى(ره) ؛

18 تقريرات فلسفه امام خمينى(ره)(به قلم آية الله سيد عبد الغنى اردبيلى فلسفى)؛

19 تنقيح الأصول(به قلم آية الله شيخ حسين تقوى اشتهاردى)؛

20 تهذيب الأصول(به قلم آية الله شيخ جعفر سبحانى)؛

21 توضيح المسائل؛

22 جهاد اكبر يا مبارزه با نفس - تقرير بيانات امام خمينى(ره) ؛

23 جواهر الأصول(به قلم آية الله سيد محمد حسن مرتضوى لنگرودى)؛

24 حاشيه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانى؛

25 رساله نجاة العباد؛

26 سر الصلاة(معراج السالكين و صلاة العارفين)؛

27 شرح چهل حديث(اربعين حديث)؛

28 شرح حديث جنود عقل و جهل(طبع جديد)؛

29 شرح دعاء السحر(الطبع الجديد)؛

30 شرح دعاء السحر(ترجمه فارسى)؛

31 صحيفة الإمام(ترجمة عربية)؛

32 صحيفه امام؛

33 كتاب البيع؛

34 كتاب البيع(تقرير الخرم‏آبادى)؛

35 كتاب البيع(تقرير قديرى)؛

36 كتاب الطهارة؛

37 كتاب الطهارة(تقرير محمد الفاضل اللنكرانى)؛

38 لمحات الأصول؛

39 مصباح الهداية إلى الخلافة و الولاية؛

40 معتمد الأصول(به قلم آية الله شيخ محمد فاضل لنكرانى)؛

41 مناسك حج؛

42 مناهج الوصول إلى علم الأصول(به قلم آية الله شيخ محمد فاضل لنكرانى)؛

43 وسيلة النجاة مع التعاليق حضرت امام خمينى(ره)؛

44 وصيت‏نامه سياسى-الهى؛

45 ولايت فقيه، حكومت اسلامى؛

46.دیوان امام خمینی؛

47.اسم مستاثر در وصیت امام و زعیم اکبر؛

48.لب الأثر فی الجبر و القدر.

لازم به ذکر است اخیرا کلیه آثار حضرت امام تحت عنوان موسوعة الإمام الخمیني در 50 جلد چاپ شده است که در این نرم‌افزار همراه آثار قبلی عرضه می‌شود.

نگارخانه:

بخش نگارخانه برنامه، شامل بيش از 280 تصوير و 12سخنرانى مهم به مناسبت‏هاى مختلف و فيلم زندگانى امام(ره)، به زبان عربى و فارسى مى‏باشد.