معرفی اجمالی درختواره فقه

درختواره فقه، محوری ترین فعالیت پژوهشی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در حوزه فقه است که با شیوه ای نوین کتب فقهی را در اختیار فقه پژوهان قرار داده است.

محتوای نرم‌افزار

  •  عرضه نمودار درختی 58 باب از ابواب فقه اسلامی
  •  متن کامل 7 دوره لغت نامه در 52 جلد

فهرست کتب

الإشراف
نويسنده: مفید، محمد بن محمد - محقق: نجف، مهدی
زبان : عربی
ناشر : المؤتمر العالمي لألفية الشيخ المفيد
الانتصار
سایر: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی - نويسنده: سید مرتضی، علی بن حسین
زبان : عربی
ناشر : جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامي
الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه السلام و المشتهر بفقه الرضا
نويسنده: علی بن موسی ‎(ع)، امام هشتم - محقق: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث
زبان : عربی
ناشر : مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث
الکافي في الفقه
نويسنده: ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم - محقق: استادی، رضا
زبان : عربی
ناشر : مکتبة الإمام أميرالمؤمنين علي (عليه السلام) العامة
المقنع
نويسنده: ابن‌بابویه، محمد بن علی - سایر: مؤسسة الإمام الهادي علیه السلام. لجنة التحقیق
زبان : عربی
ناشر : پيام امام هادی (عليه السلام)
المقنعة
سایر: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی - نويسنده: مفید، محمد بن محمد
زبان : عربی
ناشر : جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامي
الهدایة [في الأصول و الفروع]
نويسنده: ابن‌بابویه، محمد بن علی - محقق: مؤسسة الإمام الهادي علیه السلام
زبان : عربی
ناشر : موسسه امام هادی علیه السلام
جمل العلم و العمل
محقق: حسینی اشکوری، احمد - نويسنده: سید مرتضی، علی بن حسین
زبان : عربی
ناشر : مطبعة الآداب
مسائل الناصریات
نويسنده: سید مرتضی، علی بن حسین - سایر: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی. مرکز مطالعات و تحقیقات علمی
زبان : عربی
ناشر : رابطة الثقافة و العلاقات الاسلامية. مديرية الترجمة و النشر

دربــاره درختواره فقه

پيشگفتار : درختواره روشى نوين

همواره پژوهشگران و محققان علوم اسلامى‏ جهت سامان دهى امر تحقيق و دستيابى به مطالب مورد نظر خود ناگزير از پژوهش و دقت نظر در كتب و متون گرانقدر گذشتگان مى ‏باشند.

و لكن به جهت وسعت و كثرت حجم منابع اصيل و قديمى ‏كاوش در اين متون و مراجعه به مصادر متعدد و منابع مختلف، مشكلاتى همچون كمى‏ وقت، عدم دقت كافى و... در روند تحقيق در پى خواهد داشت.

از اين رو مؤسسات تحقيقاتى و علمى‏ به جهت آسان سازى كار محققان متون مختلف علمى ‏را مورد تحليل قرار داده و روش‏هاى گوناگون را جهت سامان دهى امر تحقيق در اختيار جامعه علمى‏ قرار داده ‏اند.

با تحليل و بررسى اين روش‏ها مى‏ توان ادعا نمود كه عرضه اطلاعات در دسته‏ هاى منظم به صورت نمودار درختى همراه با ايجاد ارتباط بين عناوين يك درخت با ديگر عناوين از بهترين صورتهاى موجود در عرضه اطلاعات يك علم است. چرا كه ارائه اطلاعات به ديگر شيوه ‏ها در عين بهره ‏برى از محاسن بالا از نقائصى نيز برخوردارند كه ذيلاً شرح داده خواهد شد.

روش‏هاى تحليل متن:

به طور كلى يك متن تحقيقى و پژوهشى را به روش هاى ذيل مى‏ توان تحليل نمود:

* تحليل لفظى (معجم الفاظ)

* تحليل فرمتى (فرمت تخصصى)

* تحليل واژه ‏اى

* تحليل نمايه ‏اى (نمايه بر متن)

* تحليل موضوعى (معجم موضوعى)

البته از حيث زمان برى دسته بندى اطلاعات جهت تهيه نرم‏ افزار مربوط و نيز از نظر نوع پاسخگوئى به خواسته كاربران هر يك از تحليل‏هاى فوق الذكر متفاوت اند و هر كدام درصدى از خواهش‏ هاى محققين را بر آورده خواهد نمود.

به عنوان مثال از حيث زمان برى و پاسخگوئى به خواسته كاربر، معجم موضوعى داراى اولين رتبه و معجم لفظى آخرين رتبه را دارا است و ديگر تحليل‏ها با توجه به نوع كاربرى، در مراحل متوسط و ميانى قرار خواهند گرفت.

اين تحليل‏ها به همراه نرم افزارهاى ارائه شده مبتنى بر آنها خصوصاً برنامه ‏ها و نرم ‏افزارهاى عرضه شده در قالب معجم موضوعى از نقاط قوت فراوان بهره مى‏ برند و لكن از جهات متعددى نيز قابل خدشه و نقد جدى هستند كه مى‏ توان از آنها به موارد زير اشاره نمود:

* ارائه اطلاعات حجيم به صورت درهم، توده ‏اى و ستونى

* هم سطح نبودن اطلاعات عرضه شده

* از دست دادن بسيارى از قرائن دخيل در فهم مطلب به جهت تقطيع متون

* ابهام يا اطاله عناوين استخراج شده از متون

* ناهماهنگى بين عناوين و اطلاعات عرضه شده پيرامون يك منبع و متن

* نا هماهنگى بين عناوين و اطلاعات عرضه شده پيرامون چند منبع و يك متن

* طولانى شدن زمان استخراج اطلاعات و هماهنگ سازى آنها

* هزينه برى زياد در جهت امر تحقيق

روش دسته بندى اطلاعات به صورت درختواره:

از آنجا كه توليد يك برنامه نرم‏افزارى متقن و محكم، برگرفته از پژوهش‏هاى محورى و اساسى و درخور مؤسسات تحقيقاتى، نه به صورت سطحى و صورى، نيازمند به امكانات و فرصت‏هاى زيادى است.

لذا مجموعه معاونت تحقيقات مركز جهت اصلاح نقائص و تكميل روش‏هاى فوق به اين نتيجه دست يافت كه بايد اطلاعات ارائه شده در يك برنامه از نكات ذيل بهره ‏مند باشد.

* عرضه اطلاعات در دسته ‏ها و طبقه ‏هاى منظم و منطقى

* تهيه يك محور واحد و هماهنگ به حسب منابع و متون متعدد در يك علم.

به نظر مى‏ رسد با توجه به تجربه ‏هاى به دست آمده نظام درختى علاوه بر بر طرف كردن كمبودهاى موجود در ديگر شيوه‏ ها و بهره‏ گيرى از سيستم‏هاى جانبى مترادفات، مرتبطات، مشتركات، و ساير امكانات ذكر شده در ديگر سيستم‏هاى عرضه اطلاعات، از قابليت‏هاى ديگرى همچون ايجاد ارتباط بين دو يا چند شاخه در يك باب و يا ابواب مختلف و دسته بندى اطلاعات به گونه‏ اى منطقى برخوردار است.

در واقع يك نظام نمودار درختى مى‏ تواند محور تمام متون و منابع يك علم قرار گيرد.

به گونه‏ اى كه يك كاربر با جستجو در عناوين درختواره به راحتى بتواند به مطلوب و خواسته خود در تمام منابع اين نمودار نائل شود.

درختواره مكمل روش‏هاى رائج:

گر چه معجم‏هاى موضوعى به جهت بهره ‏گيرى از قابليت‏هاى فراوان و دقت فوق العاده در تحليل متون داراى هيچ نوع جايگزينى نمى‏ باشد. و لكن چون نقدهاى هفت گانه ذكر شده بر اين نوع تحليل و دسته بندى اطلاعات نيز وارد است لذا مى ‏توان ادعا نمود كه سيستم درختواره توانائى جبران اين نواقص را دارد.

بنابراين درختواره يا نمودار درختى با ارائه نوعى كيفيت و شكل دهى جديد اطلاعاتى، قابليت حكومت و انطباق و اثر گذارى بر معاجم مختلف از جمله معجم موضوعى را دارا مى‏ باشد.

و از آنجا كه نظام درختى از يك ساختار كيفى با شكل دهى جديد بهره ‏مند است، نه تنها هيچگونه منافاتى با روش‏هاى تحليلى ديگر نداشته بلكه مى ‏تواند با دميدن روح در كالبد ديگر معاجم كارائى آنها را دو چندان و مضاعف گرداند.

در واقع معجم‏هاى موضوعى واژه ‏اى، نمايه بر متن و الفاظ، قابليت لازم جهت ارائه به صورت درختواره را دارا مى‏ باشد و اين نظام درختى است كه نواقص آنها را بر طرف ساخته و به شيوه‏اى جديد عرضه مى‏ شود.

بنابراين نظام درختى نه تنها يك روش جايگزين و هم عرض با روش‏هاى ديگر نيست بلكه ارتقا دهنده روش‏هاى مختلف پژوهشى و تكميل كننده معاجم گوناگون است.

تعريفات:

* درختواره

يك درختواره يعنى نمائى از عناوين كلى و جزئى يك علم كه به صورت طبقه بندى شده در شاخه‏ هاى منظم عرضه مى‏ گردد.

اين نمودار قابل تطبيق بر كتب و متون متعددى از منابع موجود در آن علم است.

* برگ

نهائى ترين قسمت درختواره كه نقطه ارتباط بين شاخه‏ها و متون و منابع در نظر گرفته شده پيرامون يك علم است. نشانى هاى استخراجى از متن، از طريق كدهاى اختصاصى توسط اين ترمينالها به درخت متصل مى‏ گردد.

* شاخه

به گره هائى از درخت كه قابليت انقسام و پيشروى به شاخه هاى ديگر ويا برگ را دارد، شاخه گفته مى‏ شود

* مكمل

در حين تطبيق و اتصال درختواره بر متون مربوطه گاه عناوينى كه هيچگونه جايگاهى در درخت ندارند به چشم ميخورد.

با توجه به عنايت به حفظ ونگهدارى و استفاده از آنها در جايگاه مناسب ، اين عناوين به صورت نمايه هاى مكمل، با شاخه هاى مربوطه ارتباط برقرار نموده و در اختيار مجامع علمى ‏قرار داده مى‏ شود.

به طور مثال، بر هيچكس پوشيده نيست كه كتب فقهى گنجينه اى عظيم از فروعات و مباحث استدلالى مى‏باشد كه در ضمن آن، مباحث مرتبط با فقه نظير : قواعد فقهى و مباحث قرآنى، اصولى، رجالى، كلامى، تاريخى، ادبى قرار دارد .

بر همين اساس مباحث غير فقهى و كاربردى به صورت نمايه هاى مكمل عناوين درخت عرضه مى‏ گردد.

* عنوان

مفهومى ‏است اعم كه شامل هر يك از حالت هاى شاخه، برگ، و مكمل مى‏ گردد.

* مرتبطات

گاه مباحث و مطالب مندرج در تحت يك علم از چنان ارتباط تنگاتنگ با يكديگر برخوردار است كه مى‏تواند نياز محققان در حوزه دين را برطرف نمايد.

چرا كه ممكن است پژوهشگرى در جستجوهاى خويش حوزه‏اى از معانى را مورد توجه قرار داده كه شاخه انتخاب شده تنها شامل بخشى از اين حوزه است.

اين خواسته كه در بيشتر موارد مورد تحقيق بخوبى آشكار است، نيازمند ايجاد رابطه بين دو يا چند شاخه و يا برگ از برگهاى درخت است كه در ارتباط تنگاتنگ با يكديگر قرار دارند.

به عنوان نمونه مى‏توان در دو باب صوم و صلاة از ابواب فقه به ارتباط ميان دو بحث صلاة مسافر و صوم مسافر و ارتباط تنگاتنگ بين اين دو موضوع و تأثيرات مستقيم آن در استنباط احكام شرعى و مباحث مندرج در تحت اين موضوع اشاره كرد.

شناخت روابط مفهومى‏بين شاخه‏ها و برگهاى مختلف يك يا چند باب، و توجه بر وابستگى ميان يك بحث از مباحث يك علم با ديگر موضوعات، از ويژگيهاى اين مرحله مى ‏باشد.

* ارجاعيات

با توجه به شيوه اطلاع رسانى دقيق و منظم يك نظام درختى و گستردگى ساختار و تنوع مباحث و مطالب يك علم گاه ممكن است يك عنوان به اعتبار حيثيات مختلف در جايگاه‏هاى متعددى نمود پيدا نموده و بر همين اساس تكرار شود.

در اين ميان تشخيص اصلى‏ترين جايگاه اين عنوان از مهم‏ترين شگردهائى است كه معمار يك درختواره بايد با دقت فوق‏العاده به آن بنگرد. بطورى كه هر پژوهشگرى با دستيابى به جايگاه‏هاى غير اصلى به محل اصلى خود ارجاع داده شده و از آن مكان با متون مندرج در آن علم ارتباط برقرار نمايد.

منابع

محور اصلى اين برنامه، نمودار درختى 58 باب از ابواب فقه اسلامى است كه قابليت اتصال با متون كتب علماى قبل از زمان شيخ طوسى (قدس الله سرهم) را دارد.

اين متون عبارتند از:

* جمل العلم والعمل

* الانتصار

* الناصريات

* فقه الرضا

* المقنع

* الهداية بالخير

* المقنعة

* الإشراف

* الكافي

شايان ذكر اينكه به توفيق حضرت حق (عز اسمه) و در ظل توجهات حضرت ولى عصر (عج) مراحل تحقيق و تطبيق كتب شيخ طوسى (ره) برنمودار نيز انجام يافته و پس از اجراء مرحله هماهنگ‏سازى عناوين و سيستم‏سازى بزودى در قالب درختواره عرضه خواهد شد.

محتويات:

با توجه به اينكه متون كتب فقهى علماء سلف علاوه بر مسائل و فروعات فقهى مشتمل بر مطالب و مباحث ديگر چون اصولى، رجالى، ادبى، تاريخى و ... مى ‏باشد و از طرفى نيز اين درختواره بر اساس فروع و مسائل فقهى تدوين گرديده است از اينرو جهت تحليل درختواره اى متون مندرج در منابع به دو دسته تقسيم گرديد:

الف- مطالب فقهى كه به صورت نمودارى عرضه مى گردد.

ب - مطالب و مباحث غير فقهى و ادله و نظريه صاحبان رأى كه به صورت عناوين مكمل نمودار عرضه شده است.

_ الگوى درختواره:

عنايت فقهاى عظام به كتاب شرائع الاسلام و نوع دسته بندى بديع همراه با تبيين فروع فقهى آن، ما را بر آن داشت تا دسته بندى و شاكله درختواره فقه را از اين كتاب ارزشمند اتخاذ نمائيم.

بر همين اساس شرائع محقق (ره) مبنا و محور تحقيق نمودارى قرار گرفت. وپس از پيرايش به حذف و اضافه، با استفاده از ارتكازات فقهى متأخران اساس آئين نامه هاى نمودار سازى درختواره فقه تدوين گرديد. باشد كه به حول و قوه الهى مقبول نظر اهل تحقيق و انديشمندان قرار گيرد.

_ فرمت گذارى تخصصى:

تنوع در مباحث مندرج در عناوين نمودار و عناوين مكمل استخراجى از متن، ما را بر آن داشت تا با با تنوع دهى در دامنه هاى اطلاعاتى و ايجاد علايم قراردادى ، عناوين متون فقهى را با فرمت گذارى تخصصى ارزش دار نموده و فهرست هاى مختلفى را تهيه نمائيم.

بديهى است هر چه دامنه اين فهارس وسيع‏تر باشد، بر ارزش كار تحقيقياتى افزوده شده و امكان اطلاع رسانى را آسان تر مى‏ نمايد.

_ فرمت هاى مندرج در عناوين درختواره:

* معانى و مرادفات

* واجبات و مستحبات

* محرمات و مكروهات

* حِكَم و آثار

* أحكام

* شروط و اعتبارات

* اقسام و انواع

* تنازعات

_ فرمت هاى مندرج در عناوين مكمل:

* معانى و مرادات

* مباحث كتاب و سنت

* مباحث اصولى

* مباحث رجالى

* مباحث تاريخى

* مباحث ادبى

* ادله و آراء

_ فهرست اعلام:

* آيات

* اشخاص

* امكنه

* ازمنه

* احاديث

* فرق و گروه ها

* قواعد

* ادعيه


برای دانلود لازم است ابتدا وارد سیستم شوید یا ثبت نام کنید.
برای خرید نسخه دانلودی از دکمه زیر استفاده نمایید.
حجم نرم‌افزار: 69 مگابایت  



پرداخت کنید

با انتخاب لینک دانلود محصول با هدایت به بانک پرداخت کنید.

دانلود کنید

پس از پرداخت آنلاین مبلغ و بازگشت به سایت، لینک دانلود نرم‌افزار برای شما فعال می گردد و شما می توانید نرم‌افزار را دانلود نمایید. لینک دانلود نرم‌افزار برای همیشه در پروفایل شما وجود دارد و شما می توانید در هر زمانی با مراجعه به سایت اقدام به دانلود نمایید.

فعال کنید

علاوه بر لینک دانلود، کد فعال سازی نیز در اختیار شما قرار می گیرد. این کد فعال سازی، در پروفایل شما همیشه قابل دریافت می باشد. استفاده از سریال فعالسازی بسیار ساده می باشد. اطلاعات بیشتر


خرید PayPal بصورت زیر می باشد :

  1. با پرداخت مبلغ نرم افزار از طریق درگاه PayPal ، لینک دانلود نرم افزار و سریال در حساب کاربری شما فعال می گردد.
  2. پس از هدایت به سایت مربوطه و پرداخت مبلغ محصول، صرف مدت 12 ساعت سریال نرم افزار برای شما ارسال گردیده و لینک دانلود در پروفایل شما فعال می گردد.
  3. توجه : لطفا یک حساب کاربری با ایمیلی که در حساب PayPal استفاده می نمایید در سایت ما ایجاد کنید، تا لینک دانلود فعال گردد .

حجم نرم‌افزار: 0/07 گیگابایت قیمت : 10
دیگران را با نوشتن نقد، بررسی و نظرات خود، برای انتخاب این محصول راهنمایی کنید.
هر گونه سوال، ابهام توسط مدیران پشتیبانی سایت پاسخ داده می شود.