معرفی اجمالی کتابخانه قواعد ادبیات عربی

می دانیم که زبان عربی، با ظرفیت و ظرافت بالا برای گنجاندن معانی بزرگ و لطیف در بطن خویش و قدرت باروری شگفت، خدمات شایانی برای اسلام و قرآن به ارمغان آورده است. همین امر باعث شده است که در گذر زمان، دانش های ادبی فراوانی در دامان این زبان شکل بگیرد: لغت، صرف، نحو، معانی، بیان و بدیع. برنامه پیش رو (کتابخانه قواعد ادبیات عربی) دربرگیرنده بخشی مهم از منابع مربوط به این دانش هاست. 

بی‌تردید زبان به معنای واژه‌هایی سامان‌یافته که با چینشی خاص در کنار یکدیگر و دست در دست هم، نقاب از چهره مفاهیم پنهان در ذهن انسان برمی‌دارند و اندرون وی را آشکار می‌کنند، یکی از نعمت‌های بزرگ خدای رحمان است که در ردیف آفرینش انسان و تعلیم قرآن و کرنش پدیده‌های زمین و آسمان، جلوه‌ای از رحمت بی‌کران او در برابر دیدگان آدمیان و جنیان است. با این نگاه، گوناگونی زبان مردمان، همچون اختلاف رنگ این و آن و آفرینش شگفت زمین و آسمان و هزار و یک پدیده بیرون از بیان، آیه‌ای از آیات حکمت خدای سبحان است که با سرانگشتان آن حکیم پرتوان بر صفحه‌ای از صفحات بی‌شمار کتاب آفرینش نگاشته شده است تا جهانیان بخوانند و بیندیشند و نگارنده توانای آن را بشناسند و بستایند. با این دید، نامهربانی با هر زبان، ناسپاسی به درگاه آن لطیف مهربان و پایمال کردن نعمت او با لگد تکذیب و کفران است و پرسش سرزنش‌بار او که: «فَبِأَيِّ آلاَءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ» را درپی دارد.

مخاطبان نرم افزار

از آنجا که در این یک مجموعه، کتب مربوط به پنج دانش یادشده، در سه سطح «ابتدایی»، «متوسط» و «عالی» گردآوری شده است، تمام کاربرانی که در این مثلث می‌گنجند، می‌توانند از این مجموعه بهره‌مند شوند.

محتوای نرم‌افزار

  •  از جمله آثاری که در این برنامه به زبان عربی و فارسی ارائه گردیده، می توان به موارد ذیل اشاره کرد: –  مختصرالمعانی (تفتازانی) –  جواهرالبلاغه –  شرح ابن عقیل –  الصناعتین، الکتابة و الشعر –  مفتاح العلوم –  مبادی العربیه فی الصرف و النحو –  سر الفصاحة –  علوم البلاغة، البیان و المعانی و البدیع –  شرح کتاب سیبویه

دربــاره کتابخانه قواعد ادبیات عربی

می دانیم که زبان عربی، با ظرفیت و ظرافت بالا برای گنجاندن معانی بزرگ و لطیف در بطن خویش و قدرت باروری شگفت، خدمات شایانی برای اسلام و قرآن به ارمغان آورده است. همین امر باعث شده است که در گذر زمان، دانش های ادبی فراوانی در دامان این زبان شکل بگیرد: لغت، صرف، نحو، معانی، بیان و بدیع. برنامه پیش رو (کتابخانه قواعد ادبیات عربی) دربرگیرنده بخشی مهم از منابع مربوط به این دانش هاست. 

بی‌تردید زبان به معنای واژه‌هایی سامان‌یافته که با چینشی خاص در کنار یکدیگر و دست در دست هم، نقاب از چهره مفاهیم پنهان در ذهن انسان برمی‌دارند و اندرون وی را آشکار می‌کنند، یکی از نعمت‌های بزرگ خدای رحمان است که در ردیف آفرینش انسان و تعلیم قرآن و کرنش پدیده‌های زمین و آسمان، جلوه‌ای از رحمت بی‌کران او در برابر دیدگان آدمیان و جنیان است.[2] با این نگاه، گوناگونی زبان مردمان، همچون اختلاف رنگ این و آن و آفرینش شگفت زمین و آسمان و هزار و یک پدیده بیرون از بیان، آیه‌ای از آیات حکمت خدای سبحان است که با سرانگشتان آن حکیم پرتوان بر صفحه‌ای از صفحات بی‌شمار کتاب آفرینش نگاشته شده است[3] تا جهانیان بخوانند و بیندیشند و نگارنده توانای آن را بشناسند و بستایند. با این دید، نامهربانی با هر زبان، ناسپاسی به درگاه آن لطیف مهربان و پایمال کردن نعمت او با لگد تکذیب و کفران است و پرسش سرزنش‌بار او که: «فَبِأَيِّ آلاَءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ» را درپی دارد.[4]

بااین‌همه، گاه به دلیل پاره‌ای از عوامل بیرونی، یک زبان در جایگاهی بالاتر از زبان‌های دیگر می‌نشیند؛ چنان‌که امروزه چون دانش جدید، به‌ویژه علوم پایه، در عرصه‌های متعدد صنعت، تکنولوژی، پزشکی، داروشناسی و فراگیرتر از همه در گرمی بازار مکاره رایانه، غالبا با زبان انگلیسی سخن می‌گوید، طنین آهنگ این زبان در گوش جهان پیچیده است.

اهمیت آموزش قواعد ادبیات عرب

ما مدعی هستیم که زبان عربی برای مسلمانان، مقامی فراتر از زبان انگلیسی برای مردم جهان دارد و چندین گواه راستین بر این یک ادعا داریم؛ گواهی شاهدان صادق ما را بشنوید:

1. تنها معجزه باقی‌مانده از مردان وحی و یکتا پنجره گشوده بر جهان غیب که می‌توان از پشت آن صدای خدا را به وضوح شنید و شاهراه هدایت را دید، قرآن است و زبان قرآن، عربی است.

2. آموزگار بزرگ قرآن و سرور و سالار و خاتم همه پیامبران و رحمت برای جهانیان؛[5] او که: «بلغ العلی بکماله، کشف الدجی بجماله حسنت جمیع خصاله، صلوا علیه و آله»[6] و دست‌پروردگان نخستین او، به‌ویژه دلدل‌سوار میدان شجاعت و فصاحت و بلاغت و عدالت، علی مرتضی و نیز ذریه پاک رسول مجتبی که پیشوایان هدایت و حاملان بار سنگین ولایت و وارثان دانش بی‌غوایت او هستند و هیچ شیخ و شاهی را با ایشان قیاس نشاید،[7] همگی به زبان عربی سخن رانده‌اند و گهرهای معانی را در صدف این زبان نشانده‌اند.

3. به شهادت تاریخ، علوم متنوع یونانیان و دیگر اقوامی که در گذشته دارای علم و تمدن بوده‌اند، به برکت زبان عربی از گزند حوادث روزگار محفوظ مانده است و اگر در همان قرون اولیه اسلام که مسلمانان به تشویق قرآن کریم و پیامبراعظم(ص)، سرهایشان از شور دانش‌اندوزی و دل‌هایشان از شوق حکمت‌آموزی (گرچه آن دانش در دورترین نقطه از آنان، همچون چین و حکمت، این خیر کثیر، در چنگ نااهل و منافق باشد)[8] آکنده بود، آن علوم از زبان یونانی و سریانی و... به عربی ترجمه نمی‌شد، چنگیز جهل و تعصب در قرون تاریک وسطی همه را طعمه حریق غفلت می‌کرد و مکتبه آن علوم را طویله اسبان سرکش فراموشی‌ می‌نمود.

4. همه دانش‌هایی که در دامن اسلام زاده و بالیده‌اند، همچون تفسیر و حدیث و درایه و رجال و فقه و نحو و صرف و...، بی‌استثناء از روز نخست جامه عربیت بر تن کرده‌اند و حتی هنوز هم بسیار کم اتفاق می‌افتد که جامه‌ای دیگر بپوشند؛ تازه! در طول زمان، خیاطان عربی‌دوز چنان تجربه‌ای به دست آورده‌اند که جامه عربیت را آن‌گونه طراز قامت رعنای آن علوم می‌کنند که گویی آن جامه، جزیی از وجود آنها شده است و هر جامه دیگری جز جامه عربیت بر قامت آنها ناساز است.

5. زبان اکثریت مسلمانان جهان، عربی است و اگر روزی طبیبی دردآشنا و باکیاست، نه از سر سیاست، بلکه از روی صداقت بخواهد بیماری مزمن تفرقه را که قرن‌هاست همچون خوره به جان این امتی که قرار بود به سفارش رسول توحید همچون پیکری واحد باشد،[9] افتاده و اندک اندک اعضای آن را از هم می‌گسلد، نسخه‌ای شفابخش بنویسد، بی‌تردید بهترین زبانی که زبان خامه او را گویا و رسا خواهد کرد، زبان عربی است.

6. زبان شیرین فارسی که میلیون‌ها مسلمان و غیر مسلمان را به هم پیوند می‌دهد و آنان را بر مقاصد یکدیگر آگاه می‌سازد و افزون بر این، گنجینه‌ای گران‌سنگ از جواهر ادبیات و هنر و عرفان و فلسفه را در سینه دارد، چنان با زبان عربی درآمیخته است که اندیشه جدا کردن آن دو از یکدیگر، اندیشه‌ای بی‌ریشه است و کسانی که از سر تعصبی کور، در کار گشودن درهای چفت‌شده و گِل‌گرفته فارسی‌گویی صرف هستند، خشت بر دریا می‌زنند و آب به غربال می‌پیمایند و خود را ریشخند خلق می‌نمایند؛ البته این، هرگز به معنای باز گذاردن مرزهای زبان فارسی و صدور جواز ورود برای واژه‌های نامأنوس و بیگانه عربی و تبرئه قاچاق‌چیان عرب‌زده‌ای که شب و روز در شاهراه هموار زبان فارسی، سنگ‌واژه‌های زبر و نفس‌گیر عربی می‌ریزند و کار را بر رهروان دشوار می‌سازند و نام این فضاحت را فصاحت می‌گذارند و این رسوایی را دانایی می‌نامند، نیست؛ که این یکی، تفریط است و آن دیگری، افراط و «الجاهل إما مفرط أو مفرط». مراد ما آن است که قرن‌هاست شمار چشمگیری از واژه‌های تازی با واژه‌های پارسی چون شیر و شکر به هم درآمیخته‌اند و حتی زاد و ولد کرده‌اند و چنان در سراچه ذهن و زبان و گوش فارسی‌زبانان منزل گزیده‌اند و از اهل آن آب و خاک گردیده‌اند که بسیاری از اوقات ناگزیریم برای آشنایی با واژه‌های سره فارسی دست به دامن آنها شویم؛ بی‌تردید بیرون راندن این خیل عظیم، از سرزمین مألوف خویش به گناه اینکه روزی روزگاری از خاک عرب سربرآورده‌اند و گردآوردن استخوان‌های پوسیده یک مشت واژه‌های به اصطلاح سره از گوشه و کنار قبرستان متروک کتب بی‌نام‌و‌نشان و سرهم‌آوردن آنها و با هزار و یک ترفند و تنفس مصنوعی، حیاتی دروغین در آنها دمیدن و آنگاه نشاندنشان به‌جای آن گروه بیرون‌رانده‌شده، به گواه اینکه در گذشته‌های دور، آشنا و دمساز اجداد پیشین ما بوده‌اند، کاری است که اگر دانسته انجام شود جنایت و اگر نادانسته صورت گیرد، سفاهت است.

محدوده و موضوع کتابخانه ادبیات عرب

گستره بی‌کران و سیطره پرتوان زبان تازی و ظرفیت و ظرافت آن برای گنجاندن معانی بزرگ و لطیف در بطن خویش و قدرت باروری شگفت آن، باعث شده است که در گذر زمان، دانش‌های ادبی فراوان در دامن وی زاده شوند و با شیره جان او پرورش یابند و به بلوغ برسند؛ دانش‌هایی همچون «کتابت»، «قرائت»، «تجوید»، «اشتقاق»، «انشاء»، «امثال»، «شعر»، «تاریخ ادبیات»، «لغت»، «صرف»، «نحو»، «معانی»، «بیان» و «بدیع». ما را در این برنامه سر آن نیست که از همه این فرزندان صالح یاد کنیم؛ چه، اینها همه، گرچه شایسته‌اند، ولی برخی بایسته نیز هستند و آنان شش‌تایند که از همه برادران و خوهران خویش نامدارتر و پربارتر و به مادر خویش مهربان‌تر و برای خدمت کردن به وی پرتوان‌ترند: «لغت»، «صرف»، «نحو»، «معانی»، «بیان» و «بدیع».

دانش «لغت»، سال‌ها پیش از این، همه کتب خویش را بر دوش گرفت و در سلک سابقان درآمد و قدم به آستان «قاموس» گذارد و نام خود را در «لوح نوریان» رقم زد و از مقربان گردید؛ دیگر احتیاجی نیست که او را بدین خوان فراخوانیم؛ چه، آن را برای آن پنج‌تای دیگر گسترانده‌ایم و این «لوح» را به نام آنها رقم زده‌ایم؛ به امید روزی که حال و مال فراخواندن آن برادران و خواهران دیگر نیز به آستان «نوریان» فراهم آید و بتوانیم همه را فراهم آوریم.

اکنون سخنی نمانده جز اینکه زبان به شناساندن این پنج برادر و خواهر بگشاییم و فضای کار و بهای بار هریک را بنماییم، ولی پیش از دخول در این آستان، این پیش درآمد را که «اذن دخولش» می‌توان نامید، بشنوید:

همان‌گونه که هر فرد انسانی، دو گونه ویژگی دارد: یکی ویژگی‌های فردی که همیشه با اوست؛ چه در جمع نشیند چه گوشه عزلت گزیند، مثل مرد بودن، زن بودن، پیر بودن، جوان بودن و... و دیگری ویژگی‌های جمعی که تنها در آمیزش با جامعه زاده می‌شوند، مثل امیری و وزیری و دبیری و...، و افزون بر این همچنان‌که چینش افراد در جمع، گاه، بجا و پربار و استوار است و گاه، بی‌جا و بی‌بار و نااستوار، هر واژه‌ای نیز دو نوع ویژگی دارد: یکی، ویژگی‌های فردی که همواره او را یار است؛ چه در جمله درآید چه از جمله ورآید، مثل اسم بودن، فعل بودن، ثلاثی بودن، سالم بودن، معتل بودن و... و دیگری، ویژگی‌های جمله‌ای که هر واژه تنها در جمله از آنها برخوردار است، مثل فاعل بودن، مفعول بودن، مضاف‌الیه بودن، شرط بودن و...؛ چینش واژه‌ها در کنار هم نیز، گاه، متنوع و دلربا و سازگار است و گاه، مهوع و ناروا و دل‌آزار.

تفصیل آنچه را به‌اجمال در باره واژه‌ها گفتیم، در قالب دانش‌های پنج‌گانه یادشده، ملاحظه فرمایید:

1.دانش صرف

این دانش، از ویژگی‌های فردی واژه‌ها و کمیت و کیفیت عناصر تشکیل‌دهنده هر واژه سخن می‌گوید و می‌آموزد که چگونه کلمه‌ای را به شکل‌های گوناگون درآوریم تا معانی متعدد و مناسب حاصل آید. در واقع، در این دانش، با خمیرمایه واژه‌ها و قالب‌های گوناگون سروکار داریم؛ این خمیرمایه را به هر قالبی بریزیم، شکلی خاص به خود می‌گیرد و معنایی ویژه بر جبین آن حک می‌شود.

گفتنی است که مقصود از «کلمه» و «واژه» در این دانش، تنها «اسم» و «فعل» است و از «حرف» حرف نمی‌زنیم؛ چرا که حرف، آن‌چنان سفت و انفعال‌ناپذیر و ناسازگار است که هیچ شکل دیگری را جز همان شکلی که دارد، به خود نمی‌گیرد و در هیچ قالب دیگری نمی‌گنجد.

پس در این دانش، واژه‌ها را از آن جهت که عناصر تشکیل‌دهنده آنها چندتا و چگونه است و آن واژه، اسم است یا فعل و در چه قالبی ریخته شده، می‌شناسیم، به معانی آنها پی می‌بریم و می‌توانیم برای معانی مورد نظر، قالب‌های مناسب را برگزینیم و خمیرمایه واژه را در آنها بریزیم.

بیان ویژگی‌های فردی کلمه را اصطلاحا «تجزیه» می‌نامند؛ بنابراین، در آزمایشگاه این دانش، واژه‌ها تجزیه می‌شوند.

2.دانش نحو

این دانش، از ویژگی‌های جمله‌ای واژه‌ها سخن می‌گوید و نقش هر واژه را در جمله مشخص می‌سازد؛ بنابراین، در این دانش، ما با واژه‌ها و تعامل آنها با یکدیگر سروکار داریم؛ به عبارت دیگر می‌آموزیم که هر واژه‌ای وقتی به صحنه جمله، قدم می‌گذارد چه نقشی را برمی‌گزیند و متناسب با آن، چه نوع اعرابی را می‌پذیرد و داغ آن را بر جبین یا بر دل می‌نهد یا نه بر جبین و نه بر دل می‌گذارد که بر جای داغ‌داران می‌نشیند.[10]

در این دانش، با «حرف» نیز حرف‌ها داریم؛ چون پاره‌ای از حروف، کاری‌اند و در آمیزش با واژه‌های دیگر، آنها را از اعراب بارور می‌نمایند و برخی، عقیمند و توان بارور کردن واژه‌های دیگر را ندارند[11].

بیان ویژگی‌های جمله‌ای کلمه را در اصطلاح «ترکیب» می‌خوانند؛ بنابراین، در آزمایشگاه این دانش، واژه‌ها با یکدیگر ترکیب می‌شوند.

قصه کوتاه، در دانش صرف و نحو، ما «تجزیه و ترکیب» واژه‌ها را می‌آموزیم و از خطای در گفتار مصون می‌مانیم.

3.دانش معانی

بی‌تردید ما به مقتضای انسان بودنمان پیوسته در معرض «حالات» گوناگون هستیم و تندباد «حالات»، همواره ما را همچون پر کاهی به این سو و آن سو می‌کشد و می‌دانیم که هر «حالی»، «خواسته‌ای» دارد و ناچار باید خواهش او را برآورده کرد. اگر این دگرگونی «حالات» و «خواسته‌های» رنگارنگ هریک را در حوزه گفت‌و‌شنید، نظاره کنیم، درخواهیم یافت که هر گفتار و شنیداری، تنها در صورتی در دل خواهد نشست که بتواند «خواسته» آن «حالی» که ما یا شنونده ما را در چنگ خود گرفته، برآورده سازد؛ مثلا اگر «حال انکار»، چنگال‌های تیز خود را در جان مخاطب ما فرو برده است و او را می‌آزارد و طعمه‌ای می‌خواهد آغشته از چربی «تأکید» و درآمیخته با شیره «استدلال»، سخنی می‌تواند چنگال‌های «انکار» را سست و شنونده ما را رها سازد که «مؤکد» و «مستدل» باشد. چنین سخنی را در اصطلاح، «مطابق با مقتضای حال» می‌خوانند.

در دانش معانی، می‌آموزیم که واژه ها را با چه چینشی در کنار هم بگذاریم تا سخن، در عین «درستی» و «شیوایی» با «مقتضای حال» سازگار شود. برای دست یافتن به این منظور، در این دانش مفصلا از «فصاحت» و «بلاغت» سخن به میان می‌آید.

«فصاحت و بلاغت که آن را به فارسی، «گشاده‌زبانی» و «سخندانی» نیز می‌گوییم، آن است که سخن، درست و شیوا و مناسب حال و مقام باشد که گفته‌اند: هر سخن، جایی و هر نکته مکانی دارد».[12]

بنابراین «فایده علم معانی، متعدد است؛ فاید اصلی آن این است که ما را با امکانات فراوان زبان آشنا می‌سازد تا بتوانیم به مقتضای حالات مختلف، از آن امکانات استفاده کنیم و سخن مؤثر بگوییم، در مطالعه آثار هنری متوجه لطایف و مقصود هنرمند شویم و دریابیم که [به قول نظامی عروضی]: درآمد و بیرون شدن ایشان از مضایق و دقایق سخن بر چه وجه بوده است».[13]

4.دانش بیان

یکی از شگفتی‌های آفرینش انسان این است که معانی پنهان در اندرون خویش را از راه دهان و با چرخش زبان در قالب واژه‌ها آشکار می‌سازد؛ به عبارت دیگر، او معانی گوناگون و رنگارنگ را در درون خویش می‌یابد، ولی چون نمی‌تواند دست دیگران را بگیرد و به حریم درون خویش ببرد و به تماشای عروسان معانی بنشاند، دست به ابتکاری شگفت می‌زند؛ همان عروسان معانی را با ابزار حنجره و زبان و دهان، به شکل واژگان می‌آفریند و به دیگران می نمایاند؛ بی‌آنکه ذره‌ای خراش بر رخسار نازنینشان نشیند. شگفت‌انگیزتر اینکه گاه، یک عروس معنا را به‌صورت‌های گوناگون می‌آراید و آن را چندین شکل متنوع و خیال‌انگیز می‌بخشد. دانش بیان، از این کار شگفت‌انگیزتر آدمی سخن می‌گوید.

بنابراین، دانش بیان عبارت است از: فن «ایراد معنای واحد به طرق مختلف، مشروط به اینکه اختلاف آن طرق (شیوه‌های مختلف گفتار)، مبتنی بر تخیل باشد؛ یعنی لغات و عبارات به لحاظ خیال‌انگیزی، نسبت به هم متفاوت باشند (وضوح و خفا داشته باشند)».[14]

برای دیدن این منظره شگفت از بلندای دانش بیان، باید از پلکان «تشبیه» و «مجاز» و «کنایه» بالارفت.

5.دانش بدیع

انسان شیفته زیبایی است و زیبایی را برای همه متعلقات خود، از جمله کلام خویش خواهان است. او تنها به این اکتفا نمی‌کند که سخنش درست، شیوا، رسا و متنوع باشد؛ افزون بر این، دوست می‌دارد «ظاهر» و «باطن» واژه‌های چیده‌شده در کنار یکدیگر را بیاراید و بدین وسیله، سخن خویش را هرچه بیشتر زیبا و باشکوه و دلنشین نماید. این‌گونه آرایشگری را در آرایشگاه «بدیع» می‌توان آموخت.

گفتنی است که گاه از سه دانش اخیر، با نام «فنون بلاغت» یا «علوم بلاغت» یاد می‌شود. این نکته را به خاطر بسپارید و به این گفتار پربار مرحوم استاد جلال‌الدین همایی گوش فرادهید:

«مقصود اصلی از سخن، تفهیم معانی مختلف و تقریر حالات متفاوت است و در صورتی آن را کلام و سخن ادبی و گوینده آن را ادیب سخن‌سنج و سخن‌پرداز می‌گویند که مقصود خود را به بهترین وجه بفهماند و در روح شنونده، مؤثر باشد؛ چندان‌که موجب انقباض یا انبساط او گردد و خاطر او را برانگیزد تا حالتی را که منظور اوست، از غم و شادی و مهر و کین و رحم و عطوفت و انتقام و کینه‌جویی و خشم و عتاب و عفو و اغماض و امثال آن معانی، در وی ایجاد کند و این خاصیت را از سخنی می‌توان چشم داشت که به زیور فصاحت و بلاغت و سایر محسنات لفظی و معنوی آراسته باشد و تشخیص آن، جز به دانستن فن بدیع و دیگر فنون ادبی که مجموع آن را فنون بلاغت یا علوم بلاغت و صناعات ادبی می‌گویند، میسر نمی‌شود».[15]

در تکمیل فرمایش استاد و متناسب با این مقاله که علاوه بر سه دانش اخیر، دانش صرف و نحو را نیز به مجلس معارفه فراخوانده است، باید گفت: پنج دانش یادشده، دست به دست یکدیگر می‌دهند و راه راست سخن گفتن به‌گونه زیبا، شیوا، رسا، دلگشا و دور از خطا را در پیش پای ما می‌نهند.

ضرورت و هدف برنامه

گرچه ما پیش از این، از ضرورت آموختن زبان عربی و اهمیت و نقش پنج دانش یادشده در راه رسیدن به این مقصود، به‌تفصیل سخن گفتیم، ولی بااین‌همه، افزودن این نکته و توجه ویژه به آن، بسیار شایسته و بایسته است: یکی از ابعاد اعجاز قرآن کریم، فصاحت و بلاغت بی‌همتا و ترکیبات بس زیبا و دلگشای آن است؛ در واقع، قرآن از هر مفهومی، صحنه‌ای، شخصیتی و امتی که سخن گفته است، چنان آن را با کلمات نقاشی کرده و لطایف و ظرایف آن را ترسیم نموده که گویی پیکر آن مفهوم، بی‌آنکه لباس هیچ واژه‌ای را بر تن داشته باشد، ‌عریان و برهنه در پیش چشمان انسان ایستاده یا انسان هم‌اکنون در بحبوحه آن صحنه و میان آن امت و کنار آن شخصیت، نشسته و هرگز فاصله زمانی، مکانی، زبانی و نژادی را احساس نمی‌کند؛ شگفتا! حتی غم و شادی و هیجان و اضطراب نهان شخصیت‌ها را که همواره از چشم گویندگان بشری پنهان می‌ماند یا از بیان آن ناتوان می‌مانند، با ترکیباتی رنگارنگ، چنان به تصویر کشیده است که جز سپر افکندن و ابراز عجز و شگفتی، در برابر آن نشاید. شناخت این همه، جز در پرتو آشنایی عمیق و دقیق با فنون بلاغت و پایه‌های آن، که دانش صرف و نحو و لغت است، میسر نیست.

پیامبر بزرگوار اسلام(ص) و دودمان پاک وی(ع) نیز در گفتار خویش، به‌ویژه در بخش مناجات‌ها، خطبه‌ها و کلمات قصار، زیبایی‌ها و شگفتی‌های روح خود را در آینه واژگان خویش منعکس کرده‌اند و دیدن این همه زیبایی و شگفتی، بی‌آنکه پرتو دانش‌های یادشده بر انسان بتابد، ناممکن است.

مخاطبان برنامه

از آنجا که در این یک مجموعه، کتب مربوط به پنج دانش یادشده، در سه سطح «ابتدایی»، «متوسط» و «عالی» گردآوری شده است، تمام کاربرانی که در این مثلث می‌گنجند، می‌توانند از این مجموعه بهره‌مند شوند.

قابلیت های کلی برنامه

• متن کامل 143 عنوان کتاب در 252 جلد به زبان عربی و فارسی شامل موضوعات صرف، نحو، معانی، بیان و بدیع.

• دسته‌‎بندی کتب برمبنای موضوعات.

• ارتباط صفحه به صفحه متن با تصویر کتاب.

• ارتباط ترجمه، شرح و حاشیه با متن.

• دسترسی به آیات موجود در متون برنامه به همراه مطالب مربوط به آنها.

• اتصال واژگان متون به لغت‌نامه‌های برنامه.

• جستجو به روش‌های گوناگون در الفاظ و عبارات متن و فهرست کتاب‌ها.

• جستجوی موضوعی در عناوین و سرفصل‌ها از طریق فهرست گزینشی.

• متن کامل قرآن کریم با ترجمه فارسی و قابلیت جستجو در آیات.

• ارتباط متن و فهرست کتب با بخش‌های دیگر برنامه، نظیر: نمایش، جسنجو، قرآن، یا کتاب‌شناسی قابلیت‌های پژوهشی به همراه امکان یادداشت‌برداری، ذخیره، ویرایش، و چاپ متن.

مراجع

[1] . سعدی، بوستان، سرآغاز.

[2] . قرآن، سوره الرحمن، آیه 6 – 1.

[3] . قرآن، سوره الروم، آیه 22.

[4] . قرآن، سوره الرحمن، آیه 13.

[5] . قرآن، سوره الأحزاب، آیه 40؛ سوره الأنبیاء، آیه 107.

[6] . سعدی، گلستان، دیباچه.

[7] . نهج البلاغه (للصبحی صالح)، خطبه 2.

[8] . قرآن، سوره البقره، آیه 269؛ مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار (ط – بیروت)، ناشر: دار إحیاء التراث العربی، سال چاپ: 1403ق، ج 1، ص 171، ح 55 و ج 2، ص 99، ح 57.

[9] . مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار (ط- بیروت)، ناشر: دار إحیاء التراث العربی، سال چاپ: 1403ق، ج 58، ص 150، ح 29.

[10] . اشاره به اعراب ظاهری، تقدیری و محلی.

[11] . اشاره به حروف عامل و غیر عامل.

[12] . همایی، جلال‌الدین، فنون بلاغت و صناعات ادبی، انتشارات توس، چاپ مظاهری، تهران، سال 1363ش، ص 10.

[13] . شمیسا، سیروس، بیان و معانی، چاپخانه تابش، تهران، پاییز 1386، ص 108.

[14] . شمیسا، سیروس، بیان و معانی، چاپخانه تابش، نهران، پاییز 1386، ص 17.

[15] . همایی، جلال‌الدین، فنون بلاغت و صناعات ادبی، انتشارات توس، چاپ مظاهری، تهران، سال 1363ش، ص 4.

تعداد کتاب‌ها
143 عنوان کتاب
  • عربی: 136
  • فارسی: 9
ممکن است برخی کتاب ها چندزبانه باشند.
تعداد دیسک 1 DVD
نوع دیسک CD
تاریخ تولید
دارای نسخه شبکه ای @Ph.Yes
شناسه 8-02202-044921
فضای مورد نیاز
سیستم عامل ویندوز
تولید کننده مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
نوع نرم‌افزار معجم لفظی
زبان رابط کاربر فارسی,عربی,انگلیسی
نسخه نرم‌افزار 1.00
حجم نرم‌افزار 3.35 گیگابایت
توضیحات نسخه
قابلیت ها
  • نمايش متن  ـ دسترسي به متن و فهرست تمام آثار موجود در برنامه  ـ امكان انتخاب فهرست درختي و گزينشي و ارتباط آنها با متن، به همراه قابليت تطبیق دوسویه متن و فهرست ـ قابليت انتخاب عنوان كتاب، جلد و صفحه به همراه امكان گسترده كردن صفحه متن و فهرست ـ مقايسه دو متن از یک یا دو کتاب با یکدیگر به صورت همزمان ـ محدود كردن دامنه متن و فهرست کتب به موارد دلخواه ـ قابليت حفظ هر يك از متون یا فهرستهای انتخابی به طور مستقل، جهت دسترسي ‌آسان به آنها
  • جستجو ـ جستجوي ساده و پيشرفته در متن و فهرست كتب برنامه  ـ قابليت حفظ هر يك از جستجوهاي انجام ‌‌شده به طور مستقل، جهت دسترسي ‌آسان به آنها  ـ محدود کردن دامنه جستجو به متن یا متون دلخواه به همراه قابلیتهای ویژه ـ فهرست‌ سازي توسط علائم عمومي جهت تهيه فهرستهاي پويا و متنوع از كلمات 
  • لغتنامه  ـ متن کامل چند دوره لغتنامه با امکان دسترسی به ريشه و مشتق کلمات  ـ ارتباط واژگان متون با لغتنامه های برنامه، جهت فهم آسان معنا 
  • پژوهش فعال ـ ارتباط متن و فهرست كتب با بخشهاي دیگر برنامه، نظیر: نمايش، جستجو، قرآن، لغتنامه يا کتابنامه ـ قابليت انتقال متن انتخابی به حافظه جانبی یا محیط Ms-word
  • كتابشناسي يا كتابنامه  ـ دسترسي به اطلاعات مفيدي در باره كتابهاي موجود در برنامه، شرح حال نويسندگان آنها و نسخه شناسي هر يك از كتب 
  • يادداشت برداري  ـ امكان انتقال متن یا فهرست مورد نظر به قسمت یادداشت برنامه  ـ قابلیت ذخيره ‌سازي و ويرايش متن انتقالی در صفحه یادداشت  ـ انتقال متن از قسمت یادداشت به محيط Ms-word 
  • چاپ  ـ چاپ متن یا فهرست مورد نظر کاربر، به همراه قابليتهاي متعدد
  • راهنما  ـ دسترسي به توضيحات مفيد در خصوص آشنايي بيشتر با قسمتهاي مختلف برنامه
  • امكانات پژوهشي  ـ نمايه‌ گذاري، حاشيه نويسي، رنگي كردن و علامت گذاري در متن با هدف بازیابی سریعتر مطلب و ثبت اطلاعات بیشتر مربوط به متون برنامه ـ امکان مدیریت قابلیتهای پژوهشی برنامه توسط کاربر 
  • امكانات جانبي  ـ دسترسي به چند نوع صفحه‌ كليد رايج و نيز چندين قلم نمايش جهت استفاده آسان از نرم افزار  ـ امكان مشخص كردن مسير براي ضبط پژوهشها به همراه قابليتهای متنوع  ـ قابلیت نمایش یا عدم نمایش اِعراب و سرصفحه در متون برنامه
تگ ها ابن عقیل-ادبیات عرب-ادبیات عربی-بیان-پژوهشی-دانلود قرآن-جامع المقدمات-جواهر البلاغه-حوزوی-دستور زبان عربی-زبان عربی-ژوهش-سیوطی-صرف-عربی-علوم اسلامی-قواعد عرب-قواعد عربی-کتاب-کتابخانه-کتابخانه-کتابخانه ادبیات-کتابخانه ادبیات عرب-کتابخانه ادبیاتی-کتابخانه الکترونیکی-کتابخانه قواعد ادبیات عرب-کتابخانه قواعد ادبیات عربی-کتابخانه قواعد عرب-کتابخانه قواعد عربی-اهل بیت-حضرت محمد-مبادی العربیه-مختصر-مختصر المعانی-معانی-نحو-نرم افزار-نرم افزار علوم اسلامی-نرم افزار پژوهشی-نرم افزار نور-نرم افزار آموزشی-دانلود نرم افزار-دانلود کتاب-حدیث

فهرست کتب

أدوات الإعراب
نويسنده: بیاتی، ظاهر شوکت
زبان : عربی
ناشر : مجد (المؤسسة الجامعیة للدراسات و النشر و التوزیع)
أسالیب بلاغیة
نويسنده: مطلوب، احمد
زبان : عربی
ناشر : وکالة المطبوعات
استاد و درس
نويسنده: صفایی حائری، علی
زبان : فارسی
ناشر : ليلة القدر
أسرار البلاغة في علم البیان
نويسنده: جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن - محقق: هنداوی، عبدالحمید
زبان : عربی
ناشر : دار الکتب العلمية
أسرار العربیة
نويسنده: ابن‌انباری، عبدالرحمن بن محمد - محقق: هبود، برکات یوسف
زبان : عربی
ناشر : شرکة دار الأرقم بن أبي الأرقم
أصول النحو عند السیوطي بین النظریة و التطبیق
نويسنده: ابو غربیه، عصام عید فهمی
زبان : عربی
ناشر : الهیئة المصریة العامة للکتاب
إعراب الألفية المسماة بتمرين الطلاب في صناعة الإعراب
نويسنده: ازهری، خالد بن عبد الله - مصحح: ایغزیر، عزیز
زبان : عربی
ناشر : المکتبة العصرية | المکتبة العصرية
الأشباه و النظائر في النحو
نويسنده: سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر - محشی: شیخ، غرید
زبان : عربی
ناشر : دار الکتب العلمية
الأصول في النحو
نويسنده: ابن سراج، محمد بن سری - محقق: عثمان، محمد
زبان : عربی
ناشر : مکتبة الثقافة الدينية
الأطول
نويسنده: خطیب قزوینی، محمد بن عبد الرحمن - نويسنده: سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر - شارح: ع‍ص‍ام‌ال‍دی‍ن‌ اس‍ف‍رای‍ن‍ی‌، اب‍راه‍ی‍م‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د - محقق: هنداوی، عبدالحمید
زبان : عربی
ناشر : دار الکتب العلمية
الأفعال
مصحح: علام، محمد مهدی - محقق: محمد شرف، حسین محمد - نويسنده: معافری، سعید بن محمد -
زبان : عربی
ناشر : مؤسسة دار الشعب
الإقتراح في علم أصول النحو
نويسنده: سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر - مصحح: قاسم، احمد محمد
زبان : عربی
ناشر : ادب الحوزه
دیگران را با نوشتن نقد، بررسی و نظرات خود، برای انتخاب این محصول راهنمایی کنید.
هر گونه سوال، ابهام توسط مدیران پشتیبانی سایت پاسخ داده می شود.

برای این محصول 12 نظر ارسال شده است.

حیدر عصمتی

سلام علیکم ببخشید آیا استفاده از نرم افزار بدون فعال سازی صحیح است؟

پاسخ مدیر
مدیر سایت

با سلام؛ برای مطالعه شرایط استفاده از نرم افزارها به صفحه http://noorsoft.org/node/6694 مراجعه نمایید.

سید محسن مجلسی

سلام علیکم با تشکر از نرم افزار جامع و کامل ادبیات عرب لطفا اگر مقدور است مجموعه "ظرائف العلویه" از استاد رفیعایی را به مجموعه نرم افزار ادبیات عرب اضافه فرمایید با تشکر فراوان

میر رسول

سلام علیکم واقعا نرم افزار مورد نیاز و کاربردیی هست. از زحمات شما تشکر میکنم یاعلی

سعادتی

با سلام خواستم از تولید نرم افزار جامع و کامل ادبیات عرب تشکر ویژه ای کنم. اجرتون با خدا

مهمان

سلام علیکم با تشکر از تولید این نرم افزار میخواستم پیشنهاد بدم برای کارایی بیشتر در نسخه های آینده این نرم افزار تجزیه و ترکیب قرآن رو هم بگذارید. ممنون از زحماتتون

سینا حافظی

با سلام و خسته نباشید نرم افزار بسیار کاربردی هستش اما متاسفانه کتبی که درش بکار گرفته شده از نسخه های خیلی قدیمیه , لذا اگر از نسخه های جدید این کتب استفاده بشه بشدت کار آمدتر و مورد استقبال تر خواهد بود باتشکر از زحماتتون

پاسخ مدیر
مدیر سایت

با سلام و احترام متشکرم از پیشنهاد شما. نظر شما را به مسئولین ذیربط منتقل می گردد.

مهدی رسولی

سلام آیا این کتاب ها شرح فارسی دارن یا نه و آیا کتاب های سفیران هدایت وجود دارن یا نه

پاسخ مدیر
مدیر سایت

با سلام و احترام تمام کتاب های این برنامه در نورشاپ ذیل قسمت کتاب ها معرفی شده و قابل مشاهده است.

علی طهرانچی

سلام و خداقوت... با تشکر از امکانات نور ، بنده برای مراجعه به جامع الدروس غلایینی نرم افزار را نصب کردم. اما پس از نصب متوجه شدم فقط جزء 1 این کتاب در نرم افزار آمده. درست متوجه شدم؟ برای دسترسی به دو جزء دیگر چه کار میتوان کرد؟

پاسخ مدیر
مدیر سایت

هنگام تولیدنرم افزار احتمالا فقط جزئ 1 کتاب در دسترس بوده است که فقط جزء 1 را گذاشته اند.

sadegh zare

سلام خدات قوت اگر مقدور بودید کتاب اسرار العربیه را هم اضافه کنید

پاسخ مدیر
مدیر سایت

سلام علیکم نظر شما را به مدیر پروژه ارجاع میدهیم در صورتی که مولف یا ناشر مخالفت نکنند این کتاب نیز اضافه بشود.

رضا موسوی امین

سلام من این نرم افزار را دانلود کردم اما هنگام نصب شماره سریال می خواست اما همراه نرم افزار شماره سریالی نبود

پاسخ مدیر
مدیر سایت

در سایت نورشاپ ،بعد از وارد کردن نام کاربری و رمز عبور پنل شخصی شما باز می شود که در قسمت راست صفحه(جلوی اسم شما نوشته شده سفارشات من) که در قسمت سفارشات من هم لینک دانلود نرم‌افزار و هم شماره سریال آن وجود دارد. در صورتی که پیدا نکردید با شماره 02532120102 تماس بگیرید . برای دانلود نرم افزار باید موارد ذیل را انجام بدهید : 1- سعی کنید از مرورگر کروم استفاده کنید و حتما مرورگرتان را بروز رسانی نمائید. 2- در صورت داشتن دانلود منیجر آن را نیز بروز رسانی نمائید 3- در درایو مورد نظر فضای خالی که برای دانلود نیاز دارید را داشته باشید. 4. در صورتی که این موارد را انجام دادید ولی باز هم دانلود نشد شماره سریال را بهمراه نام نرم افزار به آدرس(info@noorshop.com) ایمیل نمائید تا لینک دانلود آن برای شما ارسال گردد. 5- اگر بعد از دانلود مشکل نصب داشتید با شماره 02532936271 تماس بگیرید.

سلمان پارسی

متاسفانه با وجود دریافت پول محیط مناسبی نرم افزارتون نداره و به دلیل کوچیک بودن صفحه نمایش چشم رو اذیت میکنه

پاسخ مدیر
مدیر سایت

بعد از مطالعه پاسخها در آدرس زیر و در صورت پیدا نکردن جواب دلخواه خود نرم افزار AnyDesk را نصب و سپس لطفا با امور کاربران به شماره 02532936271 تماس بگیرید . تا مشکل شما را حل نمایند. https://www.noorsoft.org/fa/Question/List/ با تشکر

احمدرضا سامقانی

با سلام خدمت شما متاسفانه فونت نرم افزار به شدت بد هست لطف کنید تغییرش بدید حداقل فونت b badr رو برنامه داشته باشه و اینکه برنامه نمی تونه به رزلوشن سیستم هایی که گرافیک بالا دارند هماهنگ بشه یعنی به نسبت خیلی کوچیک میشه لطفا این موارد رو درست کنید ممنون🌹

پاسخ مدیر
مدیر سایت

بعد از مطالعه پاسخها در آدرس زیر و در صورت پیدا نکردن جواب دلخواه خود نرم افزار AnyDesk را نصب و سپس لطفا با امور کاربران به شماره 02532936271 تماس بگیرید https://www.noorsoft.org/fa/Question/List/ با تشکر